NOWE MECHANIZMY WSPARCIA W LASACH PRYWATNYCH – SZANSA NA ROZWÓJ

Jego uruchomienie napotyka dotychczas na duże przeszkody o podłożu historycznym i prawnym, w tym w kontekście własnościowym, społecznym i zwłaszcza finansowym. Do najważniejszych z nich należy duże rozdrobnienie kompleksów leśnych, mała powierzchnia przypadająca na właściciela (ok. 1,2 ha), nieuregulowana sytuacja prawna wielu gruntów oraz brak istnienia skutecznych bodźców finansowych umożliwiających rozwój tych lasów.

Nieuregulowana sytuacja prawna tych lasów, przejawiająca się trudnościami w identyfikacji właścicieli, brakiem dokumentacji urządzeniowej oraz nie określeniem realnych mechanizmów finansowych dla tych lasów, generowało trudności w podejmowaniu na ich obszarze działań gospodarczych i ekologicznych. W praktyce skutkowało to niewykonywaniem zabiegów pielęgnacyjnych i cięć rębnych z przyczyn proceduralnych.

Niekiedy zaniedbania w tym zakresie wynikały również z braku wiedzy (statystyczny właściciel lasu prywatnego w Polsce jest mieszkańcem wsi, nieposiadającym fachowej wiedzy leśnej) i możliwości technicznych, jak też – w przypadku małej powierzchni lasu – niskiej opłacalności wykonywania tych działań. Dodatkowym problemem jest brak w wielu przypadkach (w ponad 30%) dokumentacji urządzeniowej oraz ograniczenia wynikające z potrzeb ochrony przyrody. Mając na uwadze przedstawiony obraz lasów prywatnych rysuje się pytanie czy obszary te są skazane na stagnację czy istnieje szansa na ich rozwój?

INSTRUMENTY FINANSOWE

Dość trudne z prawnego punktu widzenia uwarunkowania dotyczące funkcjonowania lasów prywatnych skłaniają do szukania nowych rozwiązań wspomagających funkcjonowanie tego modelu leśnictwa w Polsce. Odpowiedź przynosi Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, zawierający we wszystkich odsłonach finansowych instrumenty finansowe wspomagające prowadzenie gospodarki leśnej w tych lasach.

Głównym kierunkiem działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich są dotychczas „inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów”, realizowane poprzez poddziałanie „Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych”. Obejmują one wsparcie na zalesienie i ochronę upraw przed zwierzyną, premię pielęgnacyjną wypłacaną corocznie przez 5 lat oraz premię zalesieniową na pokrycie utraconych dochodów z działalności rolniczej, w przeliczeniu na hektar gruntów, wypłacaną corocznie przez 12 lat.

Od 2019 r., dzięki inicjatywie Polskiego Związku Zrzeszeń Leśnych oraz dużej aktywności i determinacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Komisja Europejska umożliwiła uruchomienie poddziałania zalesieniowego „Inwestycje zwiększające odporność ekosystemów leśnych i ich wartość dla środowiska”. Niewątpliwie była to historyczna chwila dla rozwoju leśnictwa prywatnego w Polsce.

Nowe poddziałanie leśne rozpoczęte w obecnym 2019 roku umożliwia dofinansowanie inwestycji w drzewostanach w wieku 11-60 lat, mających podnieść odporność ekosystemów leśnych i ich wartość dla środowiska. Obejmuje inwestycje przyczyniające się do przekształcenia niekorzystnej struktury drzewostanu na drzewostan bardziej zbliżony do naturalnego lub półnaturalnego, składający się z gatunków rodzimych. Pomoc w ramach tego poddziałania stanowi jednorazową, zryczałtowaną płatność z tytułu poniesionych kosztów wykonania inwestycji oraz ewentualnych zabiegów ochronnych przed zwierzyną. Typy operacji, które są możliwe do realizacji dotyczą:

- przebudowy składu gatunkowego drzewostanu przez wprowadzenie drugiego piętra w drzewostanie lub dolesianie luk powstałych w wyniku procesu chorobowego,

- zróżnicowanie struktury drzewostanu przez wprowadzenie podszytu,

- zakładanie remiz podnoszących stabilność ekologiczną lasu,

- wykonanie cięć pielęgnacyjnych – czyszczenie późne,

Reklama

- przeprowadzenie zabiegów ochronnych przed zwierzyną w przypadku wprowadzenia podsadzeń.

Działanie to wpisuje się w zakres uregulowany w przepisach ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Zakres uzyskiwanych kwot w ramach powyższego dotyczy jednorazowych wypłat z tytułu poniesionych kosztów realizacji poszczególnych inwestycji, dostosowanych do wieku drzewostanu, i kształtuje się następująco:

Dopłaty uzyskiwane w ramach powyższego działania mają istotne znaczenie pragmatyczne dla wielu tysięcy rolników posiadających lasy. Odnosi się to do wzbogacania składu gatunkowego drzewostanów jednogatunkowych, przyczynia się do zwiększenia sekwestracji dwutlenku węgla oraz utrzymania i wzmocnienia ekologicznej stabilności obszarów leśnych poprzez łączenie rozdrobnionych kompleksów leśnych, a także ma korzystny wpływ na gleby zagrożone erozją.

Pierwsza edycja naboru wniosków miała miejsce od 2 maja do 12 czerwca br. W jej wyniku dopłaty przyznano dla 4 tys. właścicieli lasów prywatnych na obszarze ok. 8 tys. ha. To stosunkowo mało biorąc pod uwagę powierzchnię lasów prywatnych i ilość właścicieli prowadzących działania na tych gruntach. Warto zatem podjąć zintesyfikowane działania przed kolejnym okresem naboru wniosków, wyznaczonym na okres od 2 października do 12 listopada br. Działania te dotyczą zwłaszcza podjęcia skutecznych działań prawnych.

DZIAŁANIA PROCEDURALNE

Pomoc w ramach nowego poddziałania jest przyznawana w trybie administracyjno-prawnym na podstawie wniosku o przyznanie pomocy, który będzie poddawany ocenie zgodnie z kryteriami wyboru, premiującymi inwestycje wpływające na jak najlepsze osiąganie celów w zakresie wzmacniania ekologicznej stabilności obszarów leśnych.

Choć w procedurze administracyjnej ciężar dowodu spoczywa w dużej mierze na organie administracji (zgodnie z art. 77 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeksu postępowania administracyjnego), to biorąc pod uwagę ugruntowaną linię orzecznictwa administracyjnego, wnioskodawca powinien stale współpracować z organem rozpatrującym wniosek, w tym przedstawiać pełną, kompletną dokumentację.

Mając na uwadze ten tryb procedowania istotnym jest zgromadzenie stosunkowo obszernej ilości załączników do składanych wniosków. Wskazane wnioski będzie można składać w biurach powiatowych Agencji, właściwych ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy.

W związku z tym, że kolejny nabór wniosków rozpoczyna się już 2 października i będzie trwał do 12 listopada, należy jak najszybciej zebrać dokumenty niezbędne do sporządzenia Planu inwestycji dotyczące:

1) wypisu z ewidencji gruntów i budynków dotyczących działek ewidencyjnych, na których będą realizowane inwestycje;

2) wypisu z uproszczonego planu urządzenia lasu, lub decyzji starosty wydanej na podstawie inwentaryzacji stanu lasu;

3) oświadczenia podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy o powierzchni gruntów, na których będą realizowane inwestycje, zawierające numery działek ewidencyjnych, na których są położone te grunty;

4) zaświadczenia starosty sprawującego nadzór nad gospodarką leśną w drzewostanie, w którym są planowane inwestycje, potwierdzające, że inwestycje te nie są sprzeczne z ustaleniami uproszczonego planu urządzenia lasu, lub decyzją starosty wydaną na podstawie inwentaryzacji stanu lasu;

Reklama

5) materiału graficznego wraz z kartą informacyjną przedsięwzięcia inwestycyjnego;

6) kopii części mapy ewidencyjnej gruntów i budynków, obejmującej grunty przeznaczone do wykonania inwestycji, z naniesionymi granicami tych gruntów, albo jej powiększenie;

7) opinii właściwego dyrektora parku narodowego o braku sprzeczności inwestycji z celami ochrony danego obszaru – w przypadku gruntu przeznaczonego do wykonania inwestycji położonego w parku narodowym lub na obszarze jego otuliny, również w przypadku gdy ten grunt jest położony w granicach obszaru Natura 2000 lub obszaru znajdującego się na liście mających znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej;

8) opinii regionalnego dyrektora ochrony środowiska o braku sprzeczności inwestycji z:

a) celami ochrony danego obszaru – w przypadku gruntu przeznaczonego do wykonania inwestycji położonego w rezerwacie przyrody lub parku krajobrazowym lub na obszarze ich otulin,

b) planami ochrony albo planami zadań ochronnych danego obszaru, albo celami ochrony danego obszaru, jeżeli dla tego obszaru nie został sporządzony plan ochrony i plan zadań ochronnych

– w przypadku gruntu przeznaczonego do wykonania inwestycji położonego na obszarze Natura 2000 lub obszarze znajdującym się na liście mającym znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej.

Po skompletowaniu ww. dokumentów można zgłosić się do właściwego miejscowo nadleśnictwa z wnioskiem o sporządzenie Planu inwestycji. Przy tym należy pamiętać, że dokumentami niezbędnymi do wniosku o przyznanie pomocy będą m.in.:

1) kopia planu inwestycji, potwierdzona za zgodność z oryginałem przez nadleśniczego, który sporządził ten plan;

2) dokumenty potwierdzające własność gruntów, na których będzie wykonywana inwestycja;

3) pisemna zgoda na realizację inwestycji:

a) pozostałych współwłaścicieli gruntu, jeżeli grunt ten stanowi przedmiot współwłasności,

b) małżonka właściciela gruntu, jeżeli grunt ten stanowi własność tego małżonka.

Warto skorzystać ze wskazanego mechanizmu pomocy, gdyż wsparcie na inwestycje zwiększające odporność ekosystemów leśnych i ich wartość dla środowiska jest przyznawane do wysokości określonego limitu środków, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Tym bardziej jest to zasadne, zważywszy na planowaną istotną zmianę funkcjonowania systemu wsparcia finansowego po 2020r.

Więcej szczegółowych informacji można uzyskać pod adresami:

e-mail: marek.geszprych@oirpwarszawa.pl

e-mail: radca.szczytno@wp.pl

TEL. 517-758-990