Nie chodzi mi o bombę zegarową, lecz o społeczne relacje, które też nie są wolne od zagrożeń. Forma „ty” jest bardziej demokratyczna od zwrotów „pan” i „pani”, które stwarzają rodzaj dystansu, akcentują raczej obcość niż bliskość i była zarezerwowana dla szlachty. Dużo w tym było osobliwości. Nikomu w czasach nie tak znowu odległych nie przychodziło do głowy, żeby ich używać wobec chłopów i służby. Do nich zwracano się przez „wy”.
Także chłopi między sobą używali liczby mnogiej, pojedynczą rezerwując dla bliskich znajomych i rodziny, choć jednak i w rodzinie nie wypadało się zwracać w pierwszej osobie do starszych. Przyjęte było, że używano trzeciej osoby, która uchodziła za bardziej uprzejmą. Z kolei używanie trzeciej osoby w stosunku do służby przez państwo z czasem nabrało odcienia pogardliwego. „Niech wyjdzie”, „niech przyniesie” powiadano do dziewek służących.
Kiedy po wojnie nastąpił społeczny awans plebsu, to nie tyle zaczął on w istocie panować, bo władzę sprawowała partia, ale zmienił obyczaje. Partia komunistyczna, odrzucając państwo w jego dotychczasowym kształcie, zawłaszczyła liczbę mnogą jako bardziej demokratyczną i pozbyła się „panów” i „pań”, żeby być bliżej ludu.
Z kolei sam lud „uszlachcił się” w tym sensie, że przejął na co dzień formy przez nią odrzucone i staliśmy się wszyscy panami i paniami, co trzeba uznać za dość paradoksalny przejaw demokratyzacji, który do dzisiaj budzi zadziwienie ościennych narodów. „Naród panów” powiadają oni o tym obyczaju i ma to dwuznaczny odcień w przypadku Ukraińców i Litwinów, którzy właściwie byli skolonizowani przez Polaków.
Wydaje się nam, że nasz dzisiejszy obyczaj zmienia się pod naporem dzisiejszej lingua latina, czyli angielszczyzny, ale w niej forma „you” oznacza zarówno „ty” jak i „wy”, czyli jest ona w istocie neutralna. Natomiast nasze „ty” przywołuje natychmiastową poufałość, co najczęściej oznacza poluzowanie obyczajów i pierwszym tego przejawem jest używanie przekleństw już bez skrępowania gorsetem form towarzyskich. Sam też czasami ulegam tej grzesznej skłonności, więc nie jestem bez winy.
Zastanawiam się, czy dobrym sposobem na dziczejącą poufałość nie mógłby być patent znajomego pedagoga, Janka, który pracował w szkole demokratycznej, gdzie uczniowie byli za pan brat z ciałem pedagogicznym – swoją drogą dziwnie dzisiaj brzmi fraza „być za pan brat”, kiedy mowa o przechodzeniu na ty.
Janek udzielał uczniom tej poufałości w formie warunkowego kredytu. Jak ktoś podpadł, to prawo bycia na ty zawieszał do czasu poprawy, co było uznawane za dużą dolegliwość.
Dla autora bycie na pan bywa trudne do zniesienia. Na przykład, kiedy w zdaniu formalnie poprawnym i do tego uprzejmym, staje się natręctwem:
- Chcę, żeby pani wiedziała, jaka to przyjemność być z panią na ty, a nie być na pan i pani.
Czasami się odechciewa i mówić, i pisać.
Co będzie dalej, nie wiemy, jednak można z dużą dozą prawdopodobieństwa założyć, że będziemy tykali częściej niż dzisiaj, bo gubimy się wśród tych form, nawet jeśli protestujemy, kiedy są w rozmowie zaniedbywane, co wybrzmiewa dość często we frazie:
- Nie jesteśmy na ty, ty chamie!
Dzisiejsze czasy są przepojone kultem młodości, choć z drugiej strony społeczeństwa Zachodu starzeją się gwałtownie. Starość, coraz bardziej powszechna, stała się niemodna. Udaje spóźnioną młodość i naśladuje jej obyczaje, które są znacznie swobodniejsze. Sama zdaje się tracić walor doświadczenia, które pochodzi z czasu przeszłego, bo w teraźniejszości gwałtownie się zmieniającej ma ono coraz mniej do zaproponowania.
Skracanie dystansu w młodszych pokoleniach jest coraz bardziej powszechne, staje się niemal naturalne. Przypuszczam, że istniejące dzisiaj formy towarzyskie będą coraz bardziej „bezpańskie”.
Jerzy Niemczuk
Jak na razie to miasto nie radzi sobie ze zmianami które musiało wprowadzić po tym jak UE sobie wymyśliła segregację tekstylii to jest bomba czerwony krzyż zabiera swoje kontenery z osiedli dla potrzebujących bo ludzie nie mogli pozbyć się szmat bo albo PSZOK albo rynek co nie zadowoliło zajętych mieszkańców Szczytna.
Phi
2025-07-02 11:50:52
No jak żyć? Hołota nie słucha elyt!
Szczery demokrata
2025-07-02 06:23:58
Pani Aniu, to jak ludzkość bez tej \"medycyny opartej na dowodach\" żyli, gdy nie istniała jeszcze big pharma!?...aż dziw bierze, że wystarczały im rosnące w lasach, całkiem za darmo, ZIOŁA. W przyrodzie rośną leki na każdą znaną ludzkości chorobę, mało tego, jedynym skutkiem ubocznym stosowania tychże darmowych leków, jest zdrowie.
Polak
2025-07-01 12:42:54
Pani Karolino skoro ma pani partnera budowlanca dlaczego on nie stworzy pani warunków pani oraz dzieciom tylko liczy pani na komunalne mieszkanie jestescie młodzi wszystko przed wami Wy młodzi tylko liczycie na pomoc państwa
zły
2025-07-01 07:37:53
Szkoda, że to tylko akcja. Koniecznie trzeba to robić częściej. Na przykład na ścieżce rowerowej do Biskupca. Zobaczcie ile butelek po piwie jest w pojemnikach na śmieci i leży wzdłuż ścieżki.
Norbert
2025-07-01 07:32:50
ehhh, kolejny szaman który mimo studiów nie pojął czym jest medycyna oparta na dowodach naukowych.
ania
2025-06-30 13:05:13
To bardzo niebezpieczne skrzyżowanie, co chwila są tam stłuczki. Zawsze, gdy tam przejeżdżam, widzę coraz to nowe fragmenty rozbitych lamp i zderzaków. Największym problemem są jadący z nadmierną prędkością kierowcy od strony Lemańskiej, szczególnie że jest tam górka i w związku z tym ograniczona widoczność dla kierowców nadjeżdżających z trzech pozostałych ulic.
Kowal
2025-06-29 23:34:45
Jeszcze tylko zrobić trzeba porządek z tymi wałęsającymi czymś psami tam.
2025-06-29 10:18:31
Księże Andrzeju, w tym szczególnym dla Księdza dniu myślami jestem z Tobą. Przesyłam bukiet ciepłych myśli i urodzinowych życzeń. Zdrowia, nadziei i Bożej obecności w Twoim codziennym życiu! Z wyrazami miłości. Grażyna
Grażyna Zalewska
2025-06-28 19:55:08
Faktycznie napis przyciąga odwiedzających , widziałem że już jeden mieszkaniec Szczytna robił sobie zdjęcie na uroczystym otwarciu
Adam
2025-06-28 14:41:28