Historia: Bogusław Palmowski cz. 3

Tania administracja

Praca w administracji, wbrew temu, co niektórzy mogliby sądzić, była pracą bardzo odpowiedzialną, ale i wyczerpującą. Koszty związane z utrzymaniem ówczesnej administracji, według założeń partii, musiały być bardzo niskie. W Urzędzie Miejskim było zaledwie 40 etatów. - Nie było wówczas urzędu pracy, skarbowego. Wszystkie funkcje tych instytucji były wykonywane przez urząd miejski. Nie było wówczas komputerów, a nie wszędzie znajdowały się maszyny do pisania. Nie było to łatwe.

Jednym z głównych zadań w połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, przed którym stało Szczytno, było przygotowanie terenów pod inwestycje i budownictwo mieszkaniowe, które było wówczas istotną bolączką. To wszystko leżało w zakresie działalności urzędniczej Bogusława Palmowskiego, ponieważ pełnił funkcję przewodniczącego komisji planowania.

Reforma

W 1975 roku przeprowadzono w Polsce reformę administracyjną, na podstawie której porzucono trójstopniowy podział administracyjny kraju (województwo - powiat - gmina) i zastąpiono go nowym, dwustopniowym podziałem (województwo - gmina). Takie zmiany administracyjne wymagały również i poprawek w ówczesnej Konstytucji. Dnia 28 maja 1975 roku 28 maja Sejm PRL przegłosował jednogłośnie ustawy o zmianie konstytucji dotyczącej dwustopniowego podziału administracyjnego państwa, które weszły w życie 1 czerwca tego samego roku. Jednak jak to w dawnym ustroju bywało, od pomysłów zmian, a co najważniejsze – ich realizacji, musiało nieco czasu upłynąć.

- Przed zmianami administracyjnymi, bo już dwa lata wcześniej, powstały gminy. Należy zaznaczyć, że osoby wyznaczone do piastowania nowych stanowisk były w większości słabo przygotowane. Pracując jeszcze w powiecie przygotowywaliśmy dla nich plany zagospodarowania przestrzennego, ponieważ to decydowało w przyszłości o rozwoju gospodarczego.

Palmowski wspomina, że ówczesna gmina Pasym była wytypowana jako jedna ze stu w kraju, jako gmina wzorcowa i w związku z tym większa część administracyjnych działań powiatu była skupiona właśnie tam.

Podległość administracyjna była wówczas zupełnie inna niż obecnie. Do 1975 roku miasta podlegały bezpośrednio pod powiaty, a po zmianach w połowie lat siedemdziesiątych, bezpośrednio pod wojewodę. Według dawnego naczelnika miasta, nie zawsze było to z korzyścią dla Szczytna, bo wszystkie decyzje dotyczące inwestycji, a nawet zmian personalnych, były ustalane odgórnie. - Mogliśmy sobie planować, ale ostatecznie decyzje i tak były wydawane w Olsztynie. Raz w miesiącu wpływały do nas środki na inwestycje, które zatwierdził wojewoda. Dlatego też każdy starał się niejako wkupić w łaski wojewody z korzyścią oczywiście dla swojego miasta i jego rozwoju.

Reklama

Urzędnicze zmiany

W czerwcu 1975 roku wojewoda olsztyński zaprosił przewodniczącego powiatowej rady narodowej Antoniego Stabrowskiego oraz jego zastępcę Bogusława Palmowskiego do siebie. Mając na uwadze likwidację powiatów i wzorową pracę samorządową obu panów, zaproponował im etaty w nowo tworzącym się urzędzie miejskim. Wkrótce szef mojego rozmówcy został naczelnikiem miasta, a pan Bogusław jego zastępcą. Po roku naczelnik miasta ze względu na stan zdrowia przeszedł na emeryturę, a od końca 1977 jego zastępca został naczelnikiem miasta.

- W poniedziałki przyjmowałem wnioski, skargi i prośby od mieszkańców. Zdarzało się, że do mojego gabinetu przychodziło niekiedy i po kilkunastu petentów w ciągu dnia i to właśnie poniedziałek zaliczałem do najtrudniejszych dni pracy w tygodniu.

Były naczelnik miasta zaznacza jednak, że każda prośba i skarga była przez niego skrupulatnie odnotowana i o ile czas służbowy mu na to pozwalał, z miejsca zajmował się sprawami mieszkańców, zachowując oczywiście ich kolejność. Największym problemem szczytnian w drugiej połowie lat siedemdziesiątych był brak mieszkań. Stanowiło to około 70% wszystkich spraw, które kierowali do Palmowskiego mieszkańcy.

Liczni radni

Istotnym problemem w omawianym okresie była sprawa dalszego losu radnych powiatowych. Ostatecznie postanowiono dołączyć ich do tworzącej się miejskiej rady narodowej i jest to bodajże jedyny taki przypadek w historii naszego miasta, gdy ogólna liczba radnych miejskich wynosiła aż 70 osób.

Oczywiście dwa lata później liczba ta, w efekcie wyborów, zmniejszyła się, aczkolwiek nieznacznie, bo tylko o 10 radnych. Co ciekawe, wszyscy piastowali tę funkcję społecznie i nie pobierali z tego tytułu żadnych poborów, a nawet nie były wypłacane diety w przeciwieństwie do czasów nam współczesnych.

Poszczególnych kandydatów na radnych nie wybierało się tak, jak obecnie, czyli w wyborach bezpośrednich, których zasady i tryb przeprowadzania określa ustawa. Ówcześni radni miasta Szczytno byli przedstawicielami właściwie wszystkich zakładów pracy i to właśnie tam ich wybierano, aby w ratuszu przedstawiali problemy, sprawy i propozycje swoich koleżanek i kolegów, oczywiście pod ścisła kuratelą przewodniej partii.

- Według mnie było to bardzo dobre rozwiązanie – opowiada o wydarzeniach pan Bogusław. Zakłady pracy, instytucje administracji państwowej oraz szkoły zgłaszały swoich kandydatów, przygotowując wcześniej ich listę do zatwierdzenia w komitecie miejskim PZPR.

Reklama

Niejasne wybory

Wybory w swojej formule w tamtych czasach były bardzo proste, ale nie do końca transparentne. - Przychodził ktoś z pracowników i w czapce bądź też w pojemniku miał na przykład kartkę z trzema nazwiskami. Na wybór było niewiele czasu, bo zaraz za nim szła kolejna osoba, która zbierała kartki do głosowania. Zgodnie z tym o czym mówi pan Bogusław, decyzja o wyborze danego kandydata oraz jego wygranej zapadała zapewne o wiele wcześniej „na górze”, a same wybory miały być namiastką demokracji.

Budżet

W latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia założenia programowe PZPR były takie, że administracja państwowa miała być tania w utrzymaniu, dlatego też wybrani radni nie otrzymywali żadnych diet. Płace w administracji były niskie, a zatrudnienie niewielkie. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce zgodnie z ówczesnymi danymi statystycznymi wynosiło wówczas 6040 zł miesięcznie.

Budżet miasta np. w 1980 roku wynosił 68 milionów złotych, którego około 80% procent pochłaniały wydatki związane z utrzymaniem oświaty. Należy dodać, że miasto było organem prowadzącym dla wszystkich szkół znajdujących się na terenie Szczytna: podstawowych, zawodowych i średnich.

- Własnych środków mieliśmy wówczas niespełna 30 milionów, które pochodziły głównie z podatków oraz opłat miejscowych – wspomina Palmowski. - Nie były one przeznaczone na inwestycje, bo te były finansowane z budżetu województwa. Pieniądze w budżecie miejskim były przeznaczone na przede wszystkim na bieżące remonty dróg oraz budynków mieszkalnych.

Szczytno na końcu

Według zapisków pochodzących z okresu, gdy miastem zarządzał Palmowski, liczba mieszkańców wzrastała z niewielkimi różnicami o około 400 osób rocznie. - Dziś w naszym mieście jest tylu mieszkańców, ilu było w nim 40 lat temu, czyli w 1980 roku – śmieje się były naczelnik. Powierzchnia, jaką zajmowało wówczas miasto, wynosiła 9977 hektarów i właściwie tyle ma do dzisiaj. Użytków rolnych było 392 hektary, sadów 32, łąk 31, pastwisk 77, lasów 10 i pozostałych gruntów 595 hektarów, do których zaliczały się również i powierzchnie obu jezior.

Obszarowo było to wówczas jedno z mniejszych miast w województwie olsztyńskim i tylko Ketrzyn był niewiele mniejszy, ale nie trwało to długo, bo dość szybko powiększył swoje tereny i Szczytno znalazło się na końcu.