Miejsca znane, ale... nieznane - Dom Pomocy Społecznej w Szczytnie (cz.3)

Powstanie DPS

II wojna światowa, jak każdy z konfliktów zbrojnych, przyniosła ogromne zniszczenia dla każdej ze stron w nim uczestniczących. Bez dachu nad głową i specjalistycznej opieki znalazło się tysiące obywateli, których w naszym powiecie nie brakowało, a wciąż napływali nowi mieszkańcy. Na początku 1953 roku w Olsztynie podjęto decyzję o utworzeniu w powiecie szczycieńskim specjalistycznego domu opieki społecznej z myślą o ludziach starszych, schorowanych i samotnych.





Ferdynand Sosnowski – to w czasach, gdy on kierował szczycieńskim PDR, nastąpił rozkwit placówki.


 

Już w lutym 1953 roku, dzięki działaniom Komitetu Opieki Społecznej, dokonano oględzin dawnej poniemieckiej szkoły dla młodzieży i ustalono, że będzie to najlepsza lokalizacja dla tego typu placówki. W tym samym roku, a dokładnie 1 lipca, dzięki Jadwidze Sobolewskiej, przewodniczącej wspomnianego komitetu oraz władzom Szczytna powstał Dom Opieki Społecznej. Przygotowano w nim 140 miejsc, co było liczbą dość znaczną w porównaniu z innymi tego typu obiektami w województwie.

Pierwsi podopieczni

Początki istnienia placówki ze względu na problemy aprowizacyjne nie były dość łatwe. Pierwszym kierownikiem DPS-u został Jan Oleszczuk. Ze względu na bliskość szpitala powiatowego, opiekę nad pensjonariuszami sprawowali doraźnie lekarze, którzy pełnili dyżury w szpitalu.
 

Pierwszymi podopiecznymi były 4 osoby, do których stopniowo dołączali inni mieszkańcy naszego miasta i powiatu. W obiekcie było zatrudnionych pięciu pracowników: kierownik, księgowy, referent i jednocześnie magazynier oraz kucharka.

Dość dużym ograniczeniem w sukcesywnym przyjmowaniu podopiecznych do DPS-u były trudności związane z jego wyposażeniem. W listopadzie 1953 roku stacjonujący w naszym mieście (w obecnym WSPol-u) polski pułk piechoty przekazał do obiektu dość znaczną liczbę poniemieckich szafek wojskowych, łóżek i wyposażenia kuchni, które wcześniej zostały rozgrabione przez Sowietów lub też szabrowników. Mniej więcej w tym samym czasie, dzięki staraniom kierownika placówki Jana Oleszczuka, DPS otrzymał z Państwowego Funduszu Ziemi 50 hektarów gruntów rolnych.

Brak lekarzy
 

Placówka powoli się rozwijała, a podopiecznych przybywało. Priorytetem dla kierownika placówki stało się zatrudnienie etatowego lekarza, ale w tym okresie można było o tym co najwyżej pomarzyć, bo ówcześni lekarze niechętnie osiedlali się na tzw. Ziemiach Odzyskanych.

 

Mimo to kierownik Oleszczuk zdołał zrealizować swoje marzenie, przynajmniej częściowo. 1 kwietnia 1954 roku na pełny etat została zatrudniona w DPS-ie dyplomowana pielęgniarka Jadwiga Grabowska, która - według wspomnień - bardzo dobrze spełniała spoczywający na niej obowiązek i niejednokrotnie w wielu diagnozach ze względu na swoje wykształcenie, częściowo zastępowała i lekarza.
 

Reklama

1 maja 1954 roku zmieniło się kierownictwo i szefem DPS-u został Kazimierz Matysiak, który rozwiązał problem z opieką medyczną. Po kilku miesiącach zatrudniono również i lekarza internistę - doktora Kurza, który przyjmował tylko w ciągu dnia. Z czasem dołączyli do niego i inni specjaliści, przyjmujący podopiecznych DPS-u w ściśle określone dni tygodnia.

Zmiana nazwy

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, gospodarstwo rolne, które należało do placówki i było przez nią prowadzone czyniło DPS samowystarczalnym. Hodowano wówczas m.in. krowy, konie i kozy, a dość duży ogród przyległy do obiektu dostarczał niezbędnych warzyw i owoców.
 

Uzyskiwano nawet spore nadwyżki plonów, które sprzedawano pozyskując dodatkowe środki na potrzeby placówki. Ten dodatkowy dochód praktycznie od ręki „konsumowano”, wykonując remonty i naprawy.

 

Po niespełna pięciu latach od uruchomienia placówki, na kierowniczych stanowiskach znów nastąpiły roszady. Nowym szefem szczycieńskiego DPS-u został Ferdynand Sosnowski. Mniej więcej w tym samym czasie przemianowano nazwę placówki z Domu Pomocy Społecznej na Państwowy Dom Rencistów.
 

Najstarsza powojenna podopieczna
 

W kronice placówki przewijają się wspomnienia i opisy jej funkcjonowania. Czytamy np.: „… to nie to samo, co dawne przytułki. Tu zamieszkują dobrowolnie i niejednokrotnie całe małżeństwa lub samotne starsze osoby, które chcą mieć zapewnioną dobrą opiekę na stare lata…”
 

Jedną z najstarszych pensjonariuszek w okresie powojennym była 99-letnia Luiza Marcińczak, która przybyła tu aż z powiatu piskiego Pani Luiza została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi za swój ogromny wkład w krzewieniu mazurskiej kultury ludowej.

Luiza Marcińczak – najstarsza powojenna pensjonariuszka PDR.





Niejednokrotnie uczestniczyła w nagraniach radiowych, utrwalając tym samym zapomniane ludowe piosenki oraz baśnie i opowieści.

W dawnych opisach placówki można się natknąć na dość interesującą wzmiankę o niej:

„…Pani Marcińczak sama jeszcze potrafi nawlec igłę. Biegle czyta i pisze w dwóch językach: niemieckim i polskim. Mało kiedy choruje. Jest ponadto miłego i łagodnego usposobienia i nigdy nie opuszcza jej humor”.
 

Niestety, ale nie udało mi się uzyskać informacji, jak sędziwego wieku pani Luiza dożyła. Wiadomo mi jednak, że ściśle współpracowała z olsztyńskim Teatrem im. Stefana Jaracza.

Rozwój placówki

Wraz z początkiem lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, PDR w Szczytnie uzyskał znaczną pomoc materialną z międzynarodowej organizacji charytatywnej „Care”, która wspomogła placówkę ubraniami i żywnością.

Reklama

W tym samym czasie, gdy PDR-em zarządzał Ferdynand Sosnowski, w Szczytnie w jego murach odbył się pierwszy krajowy zjazd kierowników domów opieki społecznej i państwowych domów rencistów.



Szczycieński obiekt wśród przybyłych z całego kraju gościach wywołał bardzo duże wrażenie i... zazdrość. Większość tego typu placówek w Polsce dosłownie ledwo wiązała koniec z końcem i na ich tle szczycieński PDR mógł uchodzić za arystokratę, ziemianina: 50 hektarów przydzielonej ziemi i bezinteresowna pomoc w zbiorach mieszkańców okolicznych wsi czyniły PDR w w Szczytnie bogaczem.

Coś dla „duszy”

Szczycieński PDR zaspokajał najważniejsze potrzeby podopiecznych, nie tylko te dla ciała, ale i dla ducha.
 

Dzięki staraniom kierownika Sosnowskiego, w PDR w Szczytnie bardzo szybko zaczęło się rozwijać życie kulturalne. Na początku 1960 roku powstał pierwszy zespół artystyczny ”Składak”, którym kierowała Eugenia Sawicka. Program i zakres działań artystycznych „Składaka” był bardzo rozbudowany, jednak niewątpliwie trzon stanowiły dość liczne występy, podczas których przedstawiano tańce i piosenki ludowe.

 

1 kwietnia 1960 roku w placówce powstała pierwsza biblioteka, którą prowadziła pensjonariuszka Janina Maciągowska – przedwojenna nauczycielka. Jej działalność nie kończyła się jedynie na ewidencjonowaniu wypożyczonych i zwróconych książek, ale również i na edukacji swych znajomych.

Nie jest tajemnicą, że w okresie powojennym dość znaczna liczba starszych ludzi nie potrafiła czytać i pisać. Janina Maciągowska, dzięki wsparciu kierownika, postanowiła popołudniami prowadzić zajęcia, które pozwoliły części pensjonariuszom szczycieńskiego PDR nauczyć się języka polskiego. Oprócz tego prowadziła również zajęcia z szydełkowania oraz hafciarstwa, które w jakiś sposób stały się terapią zajęciową.
 

W kronice PDR-u czytamy m.in.: „… pensjonariusze dzięki temu czuli się jeszcze potrzebni. Sami nie dowierzali swoim zdolnościom i z przyjemnością poddawali się tej pracy, a przy tym mile i szybko spędzali wolny czas…”.

Opisy do zdjęć:

1. Ferdynand Sosnowski – to w czasach, gdy on kierował szczycieńskim PDR, nastąpił rozkwit placówki.

2. 2. Luiza Marcińczak – najstarsza powojenna pensjonariuszka PDR.

3. 3. Zespół artystyczny „Składak”.

Wszystkie fotografie pochodzą z archiwum DPS w Szczytnie